Irlandzkie instrumenty

W tym miejscu chciałbym Wam przybliżyć nieco tradycyjne irlandzkie instrumentarium. Obecnie wykorzystuje się w nim wiele różnych instrumentów często zapożyczonych z różnych stron świata. Do najchętniej wykorzystywanych należą: skrzypce, akordeon, bodhran, uillean pipes, thin whistle (flażolet), gitara i buzuki. Razem stanowią o niepowtarzalnym klimacie irlandzkiej, czy też szerzej celtyckiej muzyki. Myślę, że prezentację zacząć wypada od instrumentu najbardziej chyba charakterystycznego dla Irlandii, czyli bodhranu, ale o tym niżej...

BODHRAN

Bodhran jest w sensie dosłownym sercem irlandzkiej muzyki. Zrobiony jest z koźlej zazwyczaj skóry naciągniętej na drewnianą ramę. Z tyłu posiada charakterystyczne przecinające się wsporniki. Do gry używa się specjalnego dwustronnie wykończonego kawałka drewna w kształcie zwykłego patyka. Co do poprawnej wymowy nazwy instrumentu toczą się zażarte spory, najczęściej spotykaną wersją jest bouran, (u wymawiamy mniej więcej jak ł, r jest prawie nieme).

Tak wygląda z przodu

A tak z tyłu, obok leżą beatery

Można powiedzieć, że chociaż bodhran istnieje od stuleci, w tradycyjnej muzyce irlandzkiej pojawił się stosunkowo niedawno, bo w latach 60 naszego stulecia a w dziesięć lat później stał się powszechnie używanym instrumentem. Istnieją dwie teorie co do jego pochodzenia - jedna mówi o tym, że powstał w Afryce i przywędrował do Irlandii przez Hiszpanię; druga twierdzi, że został wynaleziony w środkowej Azji, pojawiając się w zachodniej Europie wraz z wędrówkami celtyckich ludów. Należy przy tym zauważyć, że tego rodzaju bębny naciągnięte na drewnianą ramę były powszechne już w czasach rzymskich, co zachowało się na kilku starożytnych wizerunkach.
Przez wieki bodhran używany był w czasach walki jak również podczas lokalnych uroczystości, głównie do prostego wybijania rytmu. Do głównego nurtu irlandzkiej muzyki wprowadził go Sean O'Riada w aranżacjach przygotowanych dla zespołów Ceoltoiri Chualann i The Chieftains.
Jak wspomniałem do gry używa się specjalnych pałeczek, aczkolwiek nie są one obowiązkowe, wielu wykonawców używa do gry wyłącznie własnych rąk, co daje wcale nie gorsze efekty. Ponadto często dla efektu gra się na drewnianej ramie otaczającej skórę bębna.

Kto gra na bodhranie?

Wśród najbardziej znanych wykonawców wymienić należy:

• Colm Murphy, zespół De Dannan
• Kevin Conneff, The Chieftains
• Johny McDonagh, dawniej De Dannan
• Tommy Hayes
• Jim Sutherland